کشف اولین ماهی خونگرم
فراایران-همیشه خواندهایم که ماهیها مهرهداران خونسردی هستند اما با تحقیق روی ماهی اوپا (opah) که اندازه تایر اتومبیل است، این تصور کمی تغییر کرد، چون این ماهی خونی گرم دارد.
ماهیها آبزیانی خونسردی هستند که به گرمای محیط اطراف خود نیاز دارند تا زنده بمانند. اما اوپا، به عنوان یک ماهی خونسرد میتواند حتی در عمق ۳۹۶ متری آبهای بسیار سرد حرارت بدن خود را بالا ببرد. نیکلاس وگنر، زیست شناس ساکن کالیفرنیا معتقد است که حرارت بالا رفته این ماهی، مراحل فیزیولوژی را در بدناش تسریع میبخشد و در نتیجه ماهیچهها با سرعت بیشتری منقبض میشوند، دقت چشمها بالا میرود و انتقال اعصاب سریعتر انجام میشود، بدین ترتیب سرعت شنای ماهی افزایش مییابد، بینایی آن بهتر میشود و سریعتر واکنش نشان میدهد.
اوپا که به عنوان ماه ماهی(moonfish) هم شناخته میشود دارای بالههای کوچک قرمز رنگی است که بدن بزرگ و گرد او را تزئین میکنند، بالههای این ماهی که میتوانند تا ۱.۸ متر رشد کنند، با تکانهای سریع موجب حرکت این ماهی میشوند و حرارت قابل توجهای را برای بدن این آبزی تولید میکنند.
به گفته وگنر، به نظر میرسد اوپا که پیوسته در حال شنا است، بیشتر گرمای بدن خود را با تکانهای دائمی بالههایاش تولید میکند. در ابتدای این تحقیق، محققان پس از تجزیه و تحلیل نمونهای از بافت آبشش این ماهی به موردی عجیب برخورند کردند، در این بررسی که در ۱۴ ماه می در نشریه جورنال ساینس منتشر شد، رگهای خون این ماهی در این بافت مورد آزمایش قرار گرفت، بطوریکه رگهایی که خون سرد و اکسیژنداری را از آبششها به بدن انتقال میدادند با رگهای حاوی خون گرم و فاقد اکسیژن از بدن ماهی به آبششها در ارتباط بودند. در نتیجه خون در حال خروج، خون در حال ورود را گرم میکند.
پیش از این چیزی شبیه به این مورد در آبششهای ماهیها دیده نشده بود. محققان ماه ماهیهای زیادی را در هنگام شیرجه زدن در آب بررسی کردند. این ماهیها بیشتر زمان خود را در عمق حداقل ۴۵ متری زیر سطح اقیانوس سپری میکردند که بسیار سرد است اما حرارت بدن آنها حدودا ۹ درجه فارنهایت گرمتر از آبهای اطرافشان میماند. درواقع چربیهای اطراف آبششها و ماهیچهها به ماهی کمک میکنند تا خود را دربرابر سرما عایق بندی کند، پس همیشه هم داشتن چربی در بدن بد نیست!
وگنر معتقد است که احتمالا ماهیچهها و سیستم عصبی اوپا سریعتر از سایر ماهیها با خونی سرد عمل میکند. ماهیهای دیگر که در اعماق آبها شنا میکنند مثل ماهی تن و بعضی کوسهها میتوانند خون خود را به بعضی از نقاط بدن بفرستند تا در هنگام شنا در اعماق آن نواحی گرم بمانند. اما این ماهیها باید بطور مکرر از اعماق آبها بالا بیایند تا مانع از کار افتادن اندام خود شوند. در صورتیکه اوپا میتواند در زمانهای طولانی در اعماق اقیانوس بماند.
طبیعت با این قبیل استراتژیهای هوشمندانه موجب شگفتی میشود، اینکه در اعماق آبهای بسیار سرد اقیانوسها بدن یک جاندار بتواند گرم بماند، بسیار حیرتآور است. وگنر به همراه همکاران خود به زودی میخواهند روی خویشاوند اوپا به نام لامپریس ایماکولاتوس تحقیق کنند. این ماهی در آبهای سردتر از آبهایی که محل زیست اوپا هست، زندگی میکند، بنابراین باید بدن خود را گرمتر نگه دارد.